เป็นเรื่องที่ผมไม่รู้มาก่อนเลยครับว่าที่ซาปาจะมีคนที่พูดภาษาไทยกันรู้เรื่องเข้าใจความกัน ก่อนหน้านี้ที่ผมไปเดียนเบียนฟู เจอชาวไทยดำที่เดียนเบียนฟู ก็สุดยอดไปแล้วครั้งหนึ่ง มาถึงซาปาได้ดูจากแผนที่เห็นเขียนบอกว่า “TAY” น่าจะเป็นชาวไตย หรือชาวไทย เลยตัดสินใจเช่ามอเตอร์ไซค์เพื่อตามหาหมู่บ้านนี้ให้จงได้ แล้วก็ทำสำเร็จได้ไปค้นพบหุบเขาชาวไทยในซาปา เป็นอะไรที่ผมตื่นเต้นมากๆอีกครั้งหนึ่งครับ
ชาวไตยที่ซาปาคนละเรื่องกับไทยดำที่เดียนเบียนฟูเลยครับ ที่ซาปาไม่ได้เกล้าผมสูง ไม่ได้ใส่กางเกงดำ ดังนั้นไทยที่ซาปาไม่ใช่ลาวโซ่งที่บ้านเรา แต่ผมว่าเป็นคนไทยที่อพยพมาจากแหล่งเดียวกันกับที่ชาวไทยที่ประเทศไทยอพยพมาครับ เพราะใช้ภาษาแบบเดียวกัน ทำไข่เจียวก็แบบเดียวกัน ชาวไทยที่นี่นับถือผีเรือนบนบ้าน เหมือนกับบ้านผมที่บางบ่อก็นับถือผีเรือนแบบโบราณเหมือนกัน
ภาษาที่ใช้หากเป็นคำดั้งเดิมเหมือนโบราณจะใช้เหมือนกันแต่จะผันเสียงจากเสียงเองไปเป็นเสียงไม้ตรีเช่น ปู่ชาวไทยที่นี่จะเรียก “ปู๊” คำว่าไก่จะเรียกว่า “ไก๊” ทำให้การสื่อสารคุยกันเข้าใจกัน ผมค้นพบชาวไทยในหุบเขานี้รู้สึกตื่นเต้น ผมอยากรู้ว่าคนไตที่นี่เขากินอยู่กันอย่างไร เลยไปซื้ออาหารมาให้เขาทำให้กิน ที่ผมชอบคือไข่เจียวที่นี่เหมือนไข่เจียวบ้านเรามาก หอมอร่อยในแบบฉบับของไข่เจียวไทยหรือไตยครับ
ผมได้ไปเดินดูของบนบ้านชาวไต เขาจะมียุ้งข้าวเก็บข้าวเปลือกไว้กินทั้งปี ยุ้งเหมือนที่บ้านผมที่เคยใช้ตอนเด็กๆ อุปกรณ์ต่างๆที่ใช้ตามบ้านเรือนแบบอดีตมาปรากฏที่หมู่บ้านไตที่ซาปานี้หมดทุกอย่าง ทำให้ผมเสมือย้อนเวลากลับไปมืองไทยในอดีตยังงัยอย่างงั้นเลยครับ ทั้งท้องนาที่เห็นควายกำลังไถนาและอื่นๆ เป็นการท่องเที่ยวย้อนเวลาชัดๆ
สำหรับคนที่ต้องการมาเที่ยวแบบ Mr.Hotsia ผมลงแผนที่ไว้ให้นะครับ ชาวไตอยู่ที่หมู่บ้าน “BAN HO” ผมสัณฐานว่าคำว่า BAN ก็คือบ้านนั่นเอง Ban Ho village อยู่ห่างจากเมืองซาปาไปทาตะวันออกเชียงใต้ประมาณ 30 กิโลเมตร เช่ามอเตอร์ไซค์ขี่ไปได้ หรือจะไปนอนพักที่นี่ก็ได้ แต่ข้อมูลการพักผมยังสับสน เพราะทางเจ้าของโรงแรมบอกว่าหากจะพักต้องมีไกด์ด้วยเท่านั้น ไม่งั้นตำรวจเวียดนามมาตรวจเจอมีปัญหา ส่วนที่หมู่บ้านไตมีที่พักเป็นแบบ Home stay แท้ๆ นอนและกินกับชาวบ้านไทย ในราคาคืนละ 140 บาท ต่อคน ราคานี้ผมไม่รู้ว่ารวมอาหารไหมนะครับ ต้องไปคุยอีกอีกที
จากการพูดคุยกับคนไตที่นี่เขาบอกว่าเคยมีคนไทยมาเที่ยวที่นี่แล้ว แล้วก็นอนที่นี่ด้วย มากันมี “ตัวอ่อน” มาด้วย คงหมายถึงเด็กๆ บ้าน Ban Ho ชาวไตยน่าไปเที่ยว ไปนอน ไปพูดคุยกันครับ ไปเที่ยวย้อนเวลาแท้ๆ กับทุกๆอย่างที่ดั้งเดิม ไปเที่ยวซาปานอกจากดูนาขั้นบันได ตลาด แล้วมาที่นี่ด้วย เป็นอะไรที่คนไทยพลาดไม่ได้เลย mr.Hotsia เมษายน 2554
