แต่ก่อนเคยอ่านข้อมูลทางเน็ตเจอว่าผีตาโขนคือคนแปดศอกโบราณ พอได้อ่านข้อมูลเพิ่มเติมถึงตำนานต่างๆ รวมทั้งข้อมูลด้านล่างของ อำเภอด่านซ้าย จังหวัดเลย เรื่องการละเล่นผีตาโขน กับที่มาของการละเล่น ของชาวหลวงพระบาง “ปู่เย้อย่าเย้อ” และเมื่อตามไปอ่านตำนานของปู่เยอย่าเยอ หลวงพระบางที่ปู่เย่อย่าเยอเป็นคนสมัยเมืองแถน ตามไปอ่านประวัติเมืองแถนมาทำให้รู้ว่าเป็นเมืองที่อยู่บนดินแดนไทยลาวนี้แต่เป็นสมัยประมาณ 2000 ปีก่อนหน้านี้ เลยนึกย้อนไปว่าคนที่ว่าน่าจะตัวใหญ่โตสูงใหญ่ถึงแปดศอก (2 วา) เห็นท่าจะเป็นไปได้ยาก เพราะช่วงเวลา 2000 ปี คนคงไม่ตัวเล็กเตี้ยลงเร็วเพียงนี้
ปีที่แล้ว 2553 ผมเองได้ไปตามคำบอกเล่าของพี่น้องชาวลาว ว่ามีคนแปดศอกเป็นหินแกะสลักที่วัดธงหวาย (ดูคนแปดศอก) เห็นส่วนสูงที่เขาสลักออกมาแล้วก็น่าจะสูงถึงสองวาจริงๆ แต่เห็นเฉพาะหินสลัก คนจริงๆคงไม่สูงเท่านี้ ผีตาโขนเป็นการละเล่นของชาวลาวและไทยแถบลุ่มแม่น้ำโขง หากยึดตามตำนานแล้วก็เมื่อสักสองพันปีที่ผ่านมาแล้ว สำหรับในลาวคือปู่เย่อย่าเย่อ ส่วนในไทยคือผีตาโขนในประเทศไทยไม่ได้เล่นจริงจังต่อเนื่อง จนเมื่อ 20 กว่าปีที่ผ่านมาได้รื้อประเพณีนี้มาเล่นอีกครั้ง จนได้รับการสนับสนุนจากการรัฐบาล การท่องเที่ยวแห่งประเทศไทย จนทำให้เป็นประเพณีที่เชิดหน้าชูตาของอำเภอด่านซ้ายจนถึงทุกวันนี้ใครอยากไปเที่ยวงานขบวนแห่ผีตาโขน ไปตามหาความเป็นมาของคนแปดศอกโบราณ งานเทศกาลแห่ผีตาโขนในมีขึ้นในงาน “งานบุญหลวง” หรือ “บุญผะเหวด” เดือนเจ็ด ที่อำเภอด่านซ้าย จ.เลย ในแต่ละปีวันที่จัดจะไม่ตรงกัน ต้องดูปฏิทินท่องเที่ยวไปก่อนครับ ในงานจะมีคนที่สวมหน้ากากผีทำจากหวดนึ่งข้าวเหนียว สีสันสวยงาม Mr.Hotsia ก.ค. 2554